بسم الله الرحمن الرحیم

 

آسیب شناسی عزاداری ها و تعزیه ها

 

عـزاداری هـای مـا

و اشکــالات مــوجــود

 

عزاداری برای اباعبدالله الحسین (ع) و سایر ائمه معصومین علیهم السلام موجب آرامش روحی و روانی شخص و راهی برای تقرب به ساحت قدس الهی است ، چون ائمه معصومین (ع) مردانی الهی بودند و در خدمت تعالی و سعادت بشر ، ( سعادت بشر نه رفاه بشر! که این دو با هم متفاوتند، البته ممکن است در رسیدن به سعادت رفاه هم باشد ولی چه بسا که رسیدن به سعادت با تحمل سختیها توام باشد) لذا توجه و توسل واقعی به ائمه معصومین (ع) راهی و وسیله ای برای تقرب به خدای یکتا و موجب سعادت افراد میگردد.

ولی عزاداری های معمول و مرسوم جامعه ما دارای انحرافات و اشکالات زیادی است که بعضاً بیان میشود:

1 ـ بانیـان مجالس : غالبا برنامه ریزی صحیحی برای انجام مراسم ندارند، نه از گویندگان مجرب و توانا دعوت می کنند و نه سایر موارد شرعی را رعایت می نمایند مثلا  :

الف : صدای بلندگوی مجالس برای بسیاری از بیماران آزار دهنده است

ب : در دادن طعام اصول شرعی و بعضا بهداشتی و اجتماعی رعایت نمی شود

ج : بانی فقط بفکر مجلس آرایی ظاهری است نه عزاداری واقعی

د:   هنگام خواندن مصیبت توسط مداحان و روحانی ، بجای حزن و اندوه و یا حالت آن ، صدای خنده برخی که  دم در ورودی مجلس نشسته یا ایستاده اند به گوش مجلس نشینان می رسد.

2 ـ مداحــان : غالب مداحان یا برخی از آنها نه تنها فاقد تحصیلات حوزوی و اطلاعات کافی از تاریخ اسلام و سیره ائمه معصومین (ع) هستند بلکه برخی تحصیلات عادی و مطالعات کافی هم ندارند و چون در برنامه هایشان به غیر از مداحی و مرثیه خوانی سخنرانی (اعم از تارخ اسلام و موعظه) هم دارند ( خارج از اینکه 20 ـ30دقیقه خواندن ، هم باید اشعار زیادتری را حفظ داشته باشند و هم حنجره شان بیشتر کار صوتی شدیدتری را انجام دهد و این موضوع باعث میشود تا بیشتر به صحبت کردن بپردازند) بنابراین برخی مطالب غیر واقع و یا خلاف واقع هم گفته می شود , علاوه بر این برخی در خواندن مرثیه هم بعلت نداشتن اطلاعات کافی یا سلیقه خاص این کار ، از اشعاری بی محتوا و بعضاً خلاف واقع و یاخارج از شأن والای ائمه اطهار (ع) استفاده می نمایند که محتمل این است که به ساحت مقدس ائمه معصومین (ع) هم جسارت می شود ، مثلاً شخصی این شعر را میخواند: « یقین دانم که در دل آرزویی ، بجز دامادی اکبر نداری » یا « چیده ام بهرت من حجله شادی , دوختم بهرت من رخت دامادی » یعنی امام حسین (ع) در زمانی که یارانش برای دفاع از اسلام یک یک شهید می شوند هیچ آرزویی نداشتند جز دامادی پسرشان! اگر اینطور بود که اصلاً قیام نمی کردند و از شهرشان مدینه خارج نمی شدند و اول به دامادی پسرشان می رسیدند! امثال چنین اشعاری در این زمینه فراوان است که از حوصله بحث ما خارج میباشد.

3 ـ  هیئت های عزاداری : این که مسئولین و گردانندگان و خوانندگان برخی از این هیئت ها چه کسانی هستند اصلاً وارد قضیه نمی شویم ولی از این مسئله نمی توانیم بگذریم که چه اشعاری و با چه سبک هایی خوانده میشود که بعضاً نه تنها حزن آور و مرثیه خوانی نیست بلکه مخاطبان را به یاد ترانه های مبتذل می اندازد و من دیده ام که همراه خواندن این گونه سبک ها ، بعضی از تماشاگران با حرکت دادن ناخود آگاهانه اندام خود با همان ترانه هایی کذایی همراهی میکنند!!!

البته هستند هیئت هایی هم که هیچ یک از اشکالاتی را که ذکر کردیم ندارند.

4 ـ تعزیـه خوانی : این عمل که باید خیلی حساب شده تر از سایر امور انجام شود متاسفانه بدون هیچگونه برنامه ریزی و مطالعه و صلاحیت سنجی و نظارت شرعی , و بصورتی بسیار سطحی ( و گاه طنزگونه ) برگزار میشود ، تعزیه خوانی باید دارای خصوصیاتی باشد که ذیلا به برخی از آنها اشاره میشود:

الف : نوشتن مطالبی که باید چهره ها بخوانند از روی تاریخ اسلام و واقعه کربلا بصورت صحیح و واقعی و دقیق .

ب : انتخاب افراد صلاحیت دار از هر نظر ، هم ظاهری و هم اجتماعی و هم مناسب برای هر چهره ای خاص، مثلاً برای ایفای نقش امام حسین (ع) باید شخصی با سن حدود 57 سال ، خوش سیما و دارای محاسن جو و گندمی و جذاب انتخاب شود ، برای ایفای نقش اباالفضل (ع) شخصی با سن حدود 34 سال و آن مشخصات خاص و برای نقش علی اکبر و قاسم همچنین باید سن آنها و قیافه ظاهری آنها تا حدی باواقعیات مطابقت داشته باشد، ( یکی از افرادی که از شهری دیگر به سرچشمه آمده بود پس از تماشای مراسم روز عاشورا می گفت : « به نظر من شمرهای تان جذابتر از امام حسین تان باشند! پرسیدم چرا ؟ گفت شمرهایتان دارای محاسن ( ریش) بودند ولی امام حسین تان و ابالفضل تان و .... صورت هایشان را دو تیغه تراشیده بودند !! از شنیدن چنین نظری بسیار ناراحت شدم البته نه از آن فرد بلکه ازخودمان، که چرا اینگونه مسائل ظاهری را رعایت نمی کنیم، البته او اشکالاتی نظیر سن و سال قاسم این هیئت با قاسم ابن الحسن (ع) و سایر چهره ها هم داشت که خود قابل تأمل است و از این روست که تاکید میشود در انتخاب افراد برای ایفای نقش های تعزیه رعایت سن و سال و تیپ ظاهری افراد بشود چون قاسم ابن الحسن (ع) یک نوجوان (حدود 14 ساله) بوده نه یک فرد میانسال یا مسن !!

5  ـ دسته بنــدی : منظور از دسته بنــدی ، دسته و جناح نیست که در دنیای سیاست متداول است بلکه منظور مجموعه کارها و شبیه سازی هایی است که از صحنه های مختلف حماسه عاشورا و وقایع بعداز آن به نمایش گذاشته میشود ، از صحنه های کربلاو نخلستان و تشنگی خانواده محترم اباعبدالله (ع) تا بارگاه یزید ملعون، که چنانچه همه آنها را زیر ذره بین ببریم دارای اشکالات و تحریفات زیادی است از جمله مواردی که ذیلاً اشاره میشود :

1 ـ 5 : نخلستان و شریعه دارای حصار خشتی نبوده و اطفالی که در آنجا بودند شلوار لی و کفش و جوراب های امروزی و ... پایشان نبوده است

2 ـ 5 : عبیدالله و افسرانش هیچکدام دارای عینک آفتابی ( دودی ) نبوده اند.

3 ـ 5 : سرهنگ یا هیچ مقام حکومتی و نظامی دارای لباس ( کت و شلوار ) مخمل نبوده که یک کیلو طلا به لباسش دوخته باشد و با عینک دودی و کراوات با آن ژست خاص مانند یک مجسمه روی اسب بنشیند و یک چتر هم در دستش باشد

4 ـ 5 : راهب یا نصرانی که در دیر مخصوص خودش بوده دارای لباس کت و شلواری با کراوات و عینک نبوده بلکه لباس رایج آن زمان شکل دیگری داشته , و همچنین برای دیدن سر مبارک امام حسین (ع) اسکناس به نیزه دار نداده اصلا آن زمان اسکناس وجود نداشته بلکه پول رایج فقط سکه بوده است.

5 ـ 5 : در بازار شام : دیده می شود که حرمله روی شتر نشسته و عروسک سبزی ( بلاتشبیه حضرت علی اصغر علیه السلام ) را در دست گرفته و با دستی دیگر خنجر به سوی او نشانه می رود ! این صنحه در کجای کربلا اتفاق افتاده ؟ البته در تاریخ آمده که حضرت علی اصغر (ع) را در حالی که روی دست پدر بوده ، حرمله ی ملعون با تیر سه شعبه به شهادت رسانده است . پس انحراف از کجا تا به کجاست ؟؟ 

6 ـ 5 : در بازار شام آن زمان مغازه های امروزی وجود نداشته و یا اینکه نانوایی که نان را با تنور فلزی و گاز طبخ نمایند و هر دانه با فلان قیمت به مردم بفروشند وجود نداشته و قس علیهذا .....

      آنچه مسلم است اینها همه ساخته و پرداخته ذهن افرادی است که در طول سالهای متمادی نسلاً بعد نسل اینها را درست میکردند و به فراخور هر زمان چیزهایی به آن اضافه و یا تغییر داده اند.

این مطلب را از آنجا میگویم که خود چندین سال قبل دیدم و شنیدم که شخصی که همه ساله بر روی ماشینش یکی از این صحنه ها قرار میگرفت به پسرش که از او پرسید جلو ماشین را کدام یک از این پارچه هایا قالیچه را ببندم گفت : بابا ؛ هرکدام که بنظرت قشنگ تر و زیباتر است ببند، اینها هیچکدامش آن زمان نبوده است ما با سلیقه خودمان درست کرده ایم !!

 7 ـ 5 : یکی دیگر از صحنه های نامربوط به عاشورا و وقایع بعدی ، نصب یا چسباندن عکس برخی از اموات بر روی این ماشین هاست!

 البته یاد نمودن از اموات و خیرات برای آنها بسیار پسندیده است، ولی نصب عکس فلان مرحوم جلو بارگاه یزید یا ابن زیاد و امثالهم چیز نامربوط و ناپسندی است .   

6 :  سخنـران یا واعـظ : در این وادی که دیگر اصلاً وارد نمیشوم که سخنرانان و گویندگان همه عالمند و عامل و نیاز به توصیه ای نیست!

7 : مستمـعیــن : مستمعین یا عزاداران که بنده و جنابعالی نیز از آن ها هستیم , غالبا مردمی مؤمن و متدین و امام حسینی هستند ! صرف نظر از این که غالباً در مجالس روضه حرمت صاحب مجلس ( اباعبدالله ع ) را نگه نمی دارند و مجالس ما مخصوصاً در شب های تاسوعا و عاشورا پر از همهمه و صحبت های دو نفره حاضرین است و برخی هم انگار نه انگار که در مجلس روضه نشسته اند و نه تنها حالت حزن و اندوه و عزا بخود نمی گیرند بلکه با صدای بلند می گویند و می خندند ! انگار به مجلس عروسی یاجشن آمده اند !!

پس ای مسئولین و ای دست اندر کاران مراسم ؛ بیائید همت کنید و مراسم تعزیه و عزاداری های حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را از خرافات و انحرافات و اشکالات موجود پـــاک و مبـــرّا نمائید !

8 ـ پیشنهاد نحوه برگزاری مراســـم  : برگزاری مراسم در حسینیه بقیة الله الاعظم باید برنامه ریزی و مدیریت شود ، البته برنامه سال گذشته قدری بهتر از سال های قبل بود ولی این کافی نیست , بنظر حقیر چون مردم از صبح عاشورا به تدریج به حسینیه مراجعه و بدون هیچ استفاده ای فقط قدم میزنند، بهتر است این اوقات شریف را با برنامه ریزی صحیح برای مردم پربارتر نمود، بعنوان نمونه پیشنهاد ذیل مطرح میشود :

1ـ 8 : مراسم روضه خوانی از ساعت 8 صبح شروع شود ( نگوئید ساعت 8 زود است و کسی نیست، بلکه چنانچه مردم بدانند که صبح اول وقت هم مراسمی در حسینیه برگزار است قطعاً تعدادی حضور یافته و سال به سال جمعیت بیشتری می آیند) خواندن زیارت عاشورا و زیارت ناحیه مقدسه و مداحی و مرثیه خوانی حدود یک ساعت و نیم  به طول می انجامد

2ـ 8 : سخنرانی یک سخنران تـوانـــا که مجلس را بگیرد

3ـ 8 :  بعد از آن تا ظهر هیئت های سینه زنی و زنجیر زنی که قبلا زمان ورود و خروج هر کدام دقیقاً مشخص شده باشد

4ـ 8 : سپس نمــــــــاز جمـــــــــــاعت

5 ـ 8 :   بعد از آن تعزیه خوانی و شبیه گردانی , شبیه آنچه در ظهر عاشورا گذشته است

6 ـ 8 : بعد دستـــه بنــدی ها ( بازار شام و بارگاه عبیدالله و یزید و کاروان اسرا و ... و سایر )

7ـ 8 :  در نهایت نخــــــــــــل گردانی و بعد توزیــع غـــــذا

      لازم به توضیح است که همه اینها محقق نمیشود مگر با برنامه ریزی و مدیریت صحیح و اصولی و توجیه تمام عوامل و دست اندرکاران ( روی صحنه و پشت صحنه ) با برگزاری جلسات توجیهی و آموزشی از چند ماه قبل از محرم ، به نحوی که همه دست اندرکاران کاملاً توجیه و اجرای برنامه را طبق جدول زمان بندی و تحت مدیریت واحد کتباً بپذیرند و چنانچه کسی بر خلاف مصوبات عمل کرد از حضور در مراسم بعدی محروم شود) 

      امید است خداوند تبارک و تعالی توفیق عمل به دستورات اسلام و سیره ائمه معصومین (ع) به همه ما عنایت بفرماید و این اعمال پر عیب و نقص را از همه به احسن وجه قبول بفرماید و امام حسین (ع) هم با بزرگواری خودشان اعمال نامطلوب گذشته همه ما را ببخشند وگرنه هیچ پاسخ قانع کننده ای به سئوالات احتمالی آنها نخواهیم داشت.

########################################

این موضوع را باید اضافه کنم که اشکالات موجود در عزاداری ها که به برخی از آنها اشاره شد منحصر به سرچشمه نیست بلکه این را بعنوان یک نمونه آوردیم تا آنچه را که از نزدیک دیده ایم نقد کنیم ، در سایر شهرها و نقاط کشور نیز اشکالات مشابه و یا تحریفاتی وجود دارد که بنظر می رسد یک عزم کلی در سطح کشوری و در سطوح مدیریت فرهنگی مذهبی کشور اعم از حوزه یادانشگاه یا سازمان تبلیغات یا ...باید اتخاذ و به مرحله اجرا درآید .

از توجه و عنایت همه عزیزان سپاسگزارم

  

 

 

همه مشکلات مــــــا

ناشی از غیبت طولانی مولایمان

محبــوب دل هـا و منجی انســـان هـا

 

حضرت حجـة ابن الحسن العـسکـری المهــــدی(عج) است

یا وَجِیهَاً عِـندَاللهِ اِشفَــع لَنا عِـنـــدَالله

 

پس برای تعجیل در فرج مبارکشان زیاد دعا کنیم